De Dublineses poden dicirse mil cousas diferentes e todas serán verdade. Dicir, por exemplo, que Dublín é a auténtica protagonista dos quince relatos de Joyce e, tamén, que os personaxes, do primeiro ao último, sen tocarse entre sí dun a outro conto, forman unha unidade case novelesca.

O Dublin de James Joyce

Pódese dicir tamén que aínda que medra como un ser vivo, nacendo no primeiro relato, desenvolvéndose a través da infancia e da adolescencia nos seguintes, madurando en idade a través de cada protagonista dublinés, morre estancándose no último pero tamén é circular, volve ás súas raíces e comeza a través da morte a rexenerarse, como se rexenera unha cidade con mortes e nacementos cada día.

Dublineses de James Joyce

Pódese dicir que case un século despois (publicouse en 1914) este Dublín e aquel Dublín son a mesma cidade porque a parálise e o estancamento do que fala James Joyce é algo intrínseco do seu pobo, tal que a insularidade, tal que o carácter nórdico, tal que o frío e a chuvia irlandeses.

A través destes quince relatos a infancia, a adolescencia, a adultez e o outono da vida van perfilando o comportamento da cidade e tamén ao revés, ésta vai enmarcando o carácter de cada quen. Os nenos que xogan na rúa e de pronto descubren a realidade da doenza e da morte ou o amor e o sexo, a muller que escolle entre o sometemento e a vontade propia, a liberdade ou o matrimonio, a relixión, o alcoholismo, o determinismo de certa raza, certa situación, certa época, definíndose como algo centrípeto do lugar.

Achegarse a James Joyce (Dublín, 1882-Zurich, 1941) é recomendable facelo a través do seu retrato dublinés. A súa prosa cínica é unha representación absolutamente gráfica das xentes do seu redor, unha mostra de cada estrato da sociedade na que viviu e na que observou cada vezo ou gralla que despois descomporía para afianzar miúdos personaxes impecables que un século máis tarde seguen vivo e imperturbables até rematar na apoteose de Ulises (1922) case pensando en que todo o anterior non deixou de ser un ensaio argumental e de tipos, unha montaxe da tramoia de todo o que viría despois. Algúns mesmo xa pululan por estas páxinas case vinte a nos antes.

Abríndose e pechándose coa morte, cada un dos retratos dublineses é o que Joyce chamaría unha “epifanía”, unha pequena revelación moi íntima dunha verdade suxerida que se volve explícita de pronto. Un chispazo de luz, algo moi próximo á revelación. Desde a propia conciencia de clase até a culpa, a desintegración e os remorsos, pasando pola frustración e a inmobilidade, todos os dublineses destas páxinas conclúen no desafiuzamento; nunca conseguirán nada diferente do que o destino lles deparou, móvanse para onde se movan a parálise –de movementos ou de intencionalidade- deterá o seu progreso.

Este será o leit motiv do autor quen definiu este conxunto de relatos cunha finalidade concreta: “A miña intención era escribir un capítulo da historia moral do meu país e escollín Dublín para escenificala, porque esa cidade parecíame o centro da parálise”.

Impecable na factura, inspirador en cada liña, divertido e grotesco a un tempo, Dublineses non só é un marabilloso conxunto de relatos, senón un manual de estilo onde aínda se miran moitos escritores. “Os mortos”, o último dos relatos, case cualificado como unha novela curta dentro do libro, segue a ser un dos contos en lingua inglesa máis importante de todos os tempos e un colofón perfecto para estas estampas de Dublín.